วันที่ 8 กันยายน : วันการเรียนรู้หนังสือสากล

วันที่ 8 กันยายน เป็น "วันการเรียนรู้หนังสือสากล" (International Literacy Day) 
 
ความเป็นมาและจุดเริ่มต้น

ที่มา  วันการเรียนรู้หนังสือสากลถูกประกาศโดย UNESCO (องค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ) ในการประชุมสมัยทั่วไปครั้งที่ 14 เมื่อวันที่ 26 ตุลาคม พ.ศ. 2509
เหตุผล จุดมุ่งหมายหลักคือเพื่อระลึกถึงความสำคัญของการรู้หนังสือ (Literacy) ในฐานะที่เป็นสิทธิมนุษยชนพื้นฐาน และเป็นรากฐานของการเรียนรู้ตลอดชีวิตและศักดิ์ศรีของมนุษย์
วันแรก  วันการเรียนรู้หนังสือสากลถูกจัดขึ้นเป็นครั้งแรกในปี พ.ศ. 2509 และได้มีการเฉลิมฉลองอย่างเป็นทางการครั้งแรกในวันที่ 8 กันยายน พ.ศ. 2510

 เหตุผลที่เลือกวันที่ 8 กันยายน

แม้จะไม่มีการบันทึกเหตุผลที่ชัดเจนที่สุดว่าทำไมต้องเป็นวันที่ 8 กันยายน แต่การเลือกวันนี้เกิดขึ้นจากการลงมติในที่ประชุมของ UNESCO และได้กลายเป็นธรรมเนียมปฏิบัติมาจนถึงปัจจุบัน

วัตถุประสงค์หลัก

สร้างความตระหนัก เพื่อกระตุ้นให้ประชาคมโลกตระหนักถึงความสำคัญของการรู้หนังสือต่อปัจเจกบุคคล ชุมชน และสังคม
Highlight ความท้าทาย เพื่อเน้นย้ำถึงความท้าทายและปัญหาการไม่รู้หนังสือที่ยังคงมีอยู่ในหลายส่วนของโลก
ส่งเสริมการแก้ปัญหา เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนโครงการและนโยบายที่มุ่งขจัดการไม่รู้หนังสือและส่งเสริมการศึกษาตลอดชีวิต
เฉลิมฉลองความสำเร็จ เป็นวันแห่งการเฉลิมฉลองความสำเร็จและความก้าวหน้าในการขจัดการไม่รู้หนังสือทั่วโลก

 กิจกรรมและการเฉลิมฉลอง

ในวันนี้ ประเทศสมาชิกของ UNESCO องค์กรระหว่างประเทศ องค์กรพัฒนาเอกชน (NGOs) และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องด้านการศึกษาทั่วโลก จะจัดกิจกรรมต่างๆ เช่น
งานสัมมนาและการประชุม เพื่อหารือเกี่ยวกับนโยบายและกลยุทธ์การขจัดการไม่รู้หนังสือ
การมอบรางวัล เช่น UNESCO International Literacy Prizes เพื่อโครงการหรือบุคคลที่มีผลงานโดดเด่นในการส่งเสริมการรู้หนังสือ
กิจกรรมรณรงค์ ผ่านสื่อต่างๆ เพื่อให้ข้อมูลและสร้างการมีส่วนร่วมของสาธารณชน
กิจกรรมในห้องเรียนและชุมชน เพื่อส่งเสริมการอ่านออกเขียนได้และความรักในการเรียนรู้

 สถานการณ์การรู้หนังสือโลก (ข้อมูลโดยประมาณ)

ความคืบหน้า จำนวนผู้ใหญ่ที่ไม่ได้รู้หนังสือทั่วโลกลดลงจากกว่า 1.4 พันล้านคนในปี 1980 เหลือประมาณ 771 ล้านคน ในปี 2020 (ส่วนใหญ่เป็นผู้หญิง)
ความท้าทายที่เหลือ แม้จะมีจำนวนลดลง แต่การไม่รู้หนังสือยังคงเป็นปัญหาสำคัญ โดยเฉพาะในภูมิภาค Sub-Saharan Africa, South Asia และในกลุ่มผู้หญิงและเด็กผู้หญิง
นิยามใหม่ แนวคิดของการรู้หนังสือในยุคปัจจุบันไม่ได้จำกัดแค่การ "อ่านออกเขียนได้" เท่านั้น แต่ยังรวมถึง ทักษะดิจิทัล (Digital Literacy) และความสามารถในการเข้าใจและใช้ข้อมูลในชีวิตประจำวัน (Functional Literacy) อีกด้วย

 ธีม (Theme) ในแต่ละปี

ทุกๆ ปี UNESCO จะกำหนดธีมหลักสำหรับการรณรงค์ในวันการศึกษาผู้ใหญ่สากล เพื่อโฟกัสไปที่ประเด็นเฉพาะด้าน ตัวอย่างธีมในปีที่ผ่านมา ได้แก่
2023 Promoting literacy for a world in transition: Building the foundation for sustainable and peaceful societies' (ส่งเสริมการรู้หนังสือสำหรับโลกในยุคเปลี่ยนผ่าน: การสร้างรากฐานสำหรับสังคมที่ยั่งยืนและสงบสุข)
2022'Transforming Literacy Learning Spaces' (เปลี่ยนโฉมพื้นที่การเรียนรู้เพื่อการรู้หนังสือ)
2021Literacy for a human-centred recovery: Narrowing the digital divide' (การรู้หนังสือเพื่อการฟื้นฟูที่ศูนย์กลางคือมนุษย์: ลดช่องว่างทางดิจิทัล)

สรุป

วันที่ 8 กันยายน จึงไม่ใช่แค่การ "เรียนรู้หนังสือ" ในความหมายแคบๆ แต่เป็นวันสากลที่สำคัญสำหรับการตระหนักถึง **"การรู้หนังสือ" (Literacy)** ซึ่งเป็นทักษะพื้นฐานที่สำคัญที่สุดสำหรับการพัฒนามนุษย์ การลดความเหลื่อมล้ำ การสร้างเศรษฐกิจที่แข็งแรง และการมีส่วนร่วมในสังคมอย่างเต็มที่ เป็นวันที่ทั่วโลกร่วมกันรำลึกถึงความสำคัญ ส่งเสริม และหาแนวทางแก้ไขเพื่อให้แน่ใจว่าทุกคนบนโลกนี้มีโอกาสได้เรียนรู้และพัฒนาตนเอง