วันที่ 28 กันยายน : วันสากลแห่งการเข้าถึงข้อมูล

28 กันยายน ของทุกปี เป็นวันสากลแห่งการเข้าถึงข้อมูล

(International Day for Universal Access to Information - IDUAI)

มีความเชื่อมโยงกับการเคลื่อนไหวเพื่อส่งเสริมความโปร่งใสและสิทธิในการรับรู้ของประชาชน

โดยมีที่มาสำคัญดังนี้

ต้นกำเนิดและพัฒนาการ
จุดเริ่มต้นในนาม "สิทธิในการรู้" (2002): แนวคิดในการกำหนดวันดังกล่าวเริ่มขึ้นในปี 2545 โดยนักเคลื่อนไหวด้านสิทธิในการรับรู้ข้อมูลจากประเทศต่างๆ ทั่วโลก พวกเขาเห็นพ้องต้องกันที่ประเทศบัลแกเรีย ในการประกาศให้วันที่ 28 กันยายน เป็น "วันสิทธิในการรู้ระหว่างประเทศ" (International Right to Know Day) เพื่อเพิ่มความตระหนักรู้เกี่ยวกับสิทธิของประชาชนในการเข้าถึงข้อมูลจากรัฐบาลและหน่วยงาน públicos
การยกระดับโดย UNESCO (2015): ก้าวสำคัญเกิดขึ้นเมื่อวันที่ 17 พฤศจิกายน 2558 องค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ได้รับมติจากที่ประชุมสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติ (UN General Assembly) ให้ประกาศให้วันที่ 28 กันยายน ของทุกปีเป็น "วันสากลแห่งการเข้าถึงข้อมูลสากล" (International Day for Universal Access to Information - IDUAI)
การรับรองอย่างเป็นทางการโดย UN (2019): วันที่ 15 ตุลาคม 2562 สมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติได้มีมติรับรองอย่างเป็นทางการให้วันที่ 28 กันยายนของทุกปีเป็นวันสากลแห่งการเข้าถึงข้อมูล (IDUAI) ซึ่งเป็นการยกระดับความสำคัญของเรื่องนี้ไปอีกขั้นในเวทีระหว่างประเทศ
เหตุผลในการกำหนดวันนี้
วันสากลแห่งการเข้าถึงข้อมูลถูกกำหนดขึ้นด้วยวัตถุประสงค์หลักๆ ดังนี้

ส่งเสริมสิทธิในการรับรู้ เพื่อเน้นย้ำว่าการเข้าถึงข้อมูลเป็นสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐาน ที่เป็นรากฐานสำหรับสิทธิอื่นๆ และเป็นเครื่องมือสำคัญสำหรับประชาชนในการตัดสินใจอย่างมีข้อมูล
ส่งเสริมความโปร่งใสและความรับผิดชอบ การที่ประชาชนสามารถเข้าถึงข้อมูลจากรัฐบาลได้ เป็นปัจจัยสำคัญในการต่อต้านการทุจริต ส่งเสริมความโปร่งใส และสร้างความรับผิดชอบของภาครัฐ (Good Governance)
สนับสนุนการพัฒนาที่ยั่งยืน ข้อมูลที่เปิดกว้างและสามารถเข้าถึงได้เป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการบรรลุเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) ของสหประชาชาติภายในปี 2573 เนื่องจากช่วยในการตัดสินใจเชิงนโยบาย การติดตามความคืบหน้า และการมีส่วนร่วมของประชาชน
ลดช่องว่างทางดิจิทัล: เพื่อเรียกร้องให้ประเทศต่างๆ พัฒนานโยบายและกฎหมายที่ช่วยให้ประชาชนเข้าถึงข้อมูลได้อย่างเท่าเทียม โดยเฉพาะในยุคดิจิทัล และลดช่องว่างในการเข้าถึงเทคโนโลยีสารสนเทศ
สรุป
ที่มาของวันสากลแห่งการเข้าถึงข้อมูล (28 กันยายน) จึงเกิดจากการรณรงค์ของภาคประชาสังคมที่เริ่มจาก "วันสิทธิในการรู้" ก่อนที่จะได้รับการยกระดับและรับรองอย่างเป็นทางการโดย UNESCO และ สหประชาชาติ ในที่สุด จุดมุ่งหมายหลักคือการตระหนักถึงความสำคัญของสิทธิในการเข้าถึงข้อมูล ซึ่งเป็นกุญแจสำคัญสู่สังคมที่โปร่งใส มีส่วนร่วม และเป็นประชาธิปไตย