วันที่ 1 ตุลาคม : วันผู้สูงอายุสากล

 1 ตุลาคม ของทุกปี วันผู้สูงอายุสากล

มีที่มาจาก มติของที่ประชุมสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติ (UN) ที่ได้กำหนดให้ปี พ.ศ. 2525 (ค.ศ. 1982) เป็น "ปีผู้สูงอายุสากล" (International Year of the Elderly) เพื่อให้ประเทศสมาชิกทั่วโลกตระหนักถึงความสำคัญของผู้สูงอายุ

เพื่อเป็นการตอบรับนโยบายของสหประชาชาติและให้ความสำคัญกับประชากรสูงอายุในประเทศ รัฐบาลไทยโดยคณะรัฐมนตรี จึงมีมติเมื่อวันที่ 14 ธันวาคม พ.ศ. 2525 กำหนดให้วันที่ 1 ตุลาคมของทุกปี เป็นวันผู้สูงอายุแห่งชาติ โดยเริ่มครั้งแรกในปี พ.ศ. 2526 เป็นต้นมา

การเลือกวันที่ 1 ตุลาคม นั้น สอดคล้องกับประเพณีไทยซึ่งเป็นช่วงสิ้นฤดูฝนและเริ่มเข้าสู่ฤดูหนาว อันเป็นเวลาที่เหมาะสมในการจัดกิจกรรมและการไปเยี่ยมเยียนผู้สูงอายุ

ความสำคัญและวัตถุประสงค์

การกำหนดวันผู้สูงอายุแห่งชาติมีวัตถุประสงค์และความสำคัญหลายประการ ได้แก่

1. เพื่อยกย่องและแสดงความกตัญญู เป็นวันแห่งการรำลึกถึงพระคุณและแสดงความกตัญญูกตเวทีต่อผู้สูงอายุซึ่งเป็นปูชนียบุคคลและเป็นรากฐานของครอบครัวและสังคม
2. เพื่อให้สังคมตระหนักถึงคุณค่า ให้สมาชิกในสังคมเห็นความสำคัญ ศักดิ์ศรี สถานภาพ และบทบาทของผู้สูงอายุที่มีต่อสังคม
3. เพื่อส่งเสริมสนับสนุน กระตุ้นให้หน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน รวมถึงชุมชนและครอบครัว หันมาให้ความดูแลเอาใจใส่ต่อผู้สูงอายุทั้งด้านร่างกายและจิตใจ
4. เพื่อเตรียมความพร้อม ส่งเสริมให้ประชาชนทุกวัยตระหนักและเตรียมตัวสำหรับการเป็นผู้สูงอายุที่มีคุณภาพในอนาคต

คำขวัญวันผู้สูงอายุ

ทุกปี พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (หรือองค์พระมหากษัตริย์ไทย) จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานคำขวัญวันผู้สูงอายุเพื่อเป็นศิริมงคลและเป็นแนวทางในการปฏิบัติต่อผู้สูงอายุ ตัวอย่างคำขวัญในปีต่าง ๆ เช่น

พ.ศ. 2566 "รู้ทันการเปลี่ยนแปลง พึ่งตนเองได้ ช่วยเหลือสังคม"
พ.ศ. 2565 "สูงวัยมีคุณค่า สร้างสรรค์ประโยชน์ เพื่อสังคมยั่งยืน"
พ.ศ. 2564 "ผู้สูงวัยใจแข็งแรง ด้วยชีวิตที่สร้างสรรค์"

ดอกไม้สัญลักษณ์

ดอกลำดวน ถูกกำหนดให้เป็นดอกไม้สัญลักษณ์ของวันผู้สูงอายุ เนื่องจากมีคุณสมบัติที่เปรียบเสมือนผู้สูงอายุ คือ
มีกลิ่นหอม หมายถึง ผู้สูงอายุที่มีชื่อเสียง เป็นที่เคารพนับถือ
ทนแดดทนฝนได้ดี หมายถึง ผู้สูงอายุที่ผ่านชีวิตมามากมายและมีความอดทน
เป็นไม้ยืนต้น หมายถึง การมีอายุยืน
ดอกสีเหลืองอ่อน หมายถึง ความสง่า และความฉลาดอันเป็นภูมิปัญญา

กิจกรรมในวันผู้สูงอายุ

ในวันนี้ หน่วยงานต่าง ๆ ทั้งภาครัฐ เอกชน และชุมชน จะจัดกิจกรรมเพื่อแสดงความเคารพและให้ความสำคัญกับผู้สูงอายุ เช่น
 การจัดงานเฉลิมฉลองและมอบของที่ระลึก
 การนำดอกไม้ (เช่น ดอกมะลิ) ไปกราบขอพรจากผู้สูงอายุในครอบครัว
 การจัดบริการด้านสุขภาพและการตรวจรักษาโรค
 การจัดนิทรรศการให้ความรู้เกี่ยวกับการเตรียมตัวเป็นผู้สูงอายุที่มีคุณภาพ

สรุปแล้ว，วันผู้สูงอายุแห่งชาติ (1 ตุลาคม) ไม่เพียงเป็นวันสำคัญเชิงสัญลักษณ์ แต่ยังเป็นเครื่องย้ำเตือนให้ทุกคนในสังคมไทยได้หันกลับมาให้ความรัก ความเอาใจใส่ และปฏิบัติต่อ "ปู๋ย่าตายาย" หรือผู้สูงอายุด้วยความเคารพและกตัญญู ตามวัฒนธรรมอันดีงามของไทย