ผู้ป่วยมะเร็งได้มอร์ฟีนเกินขนาด หายใจ 12 ครั้ง/นาที จัดการอย่างไร?
2 ผู้เข้าชม
ผู้ป่วยมะเร็งมีอาการปวดมาก ได้รับยาเฟนทานิลแล้วยังปวดอยู่ เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล แพทย์สั่งยามอร์ฟีน แต่พยาบาลให้มอร์ฟีนเกิน 10 เท่าของที่แพทย์สั่ง ผู้ป่วยหายใจ 12 ครั้ง/นาที จะทำอย่างไร (พิษจากยา)
A. ยานาโลโซน
B. สารน้ำเกลือทางหลอดเลือดดำ
C. ยาฟลูมาเซนิล
D. สังเกตอาการ
ตอบ A. ยานาโลโซน (Naloxone)
จากสถานการณ์ผู้ป่วยมะเร็งที่มีอาการปวดมาก ได้รับยา fentanyl แล้วยังปวดอยู่ ระหว่างการรับไว้รักษาในโรงพยาบาล แพทย์สั่งยา morphine แต่พยาบาลให้ยา morphine เกินขนาด 10 เท่าของที่สั่ง ทำให้ผู้ป่วยมีอัตราการหายใจเพียง 12 ครั้งต่อนาที ซึ่งจัดว่าช้ากว่าปกติและเป็นสัญญาณของภาวะ opioid toxicity ที่รุนแรง สถานการณ์นี้เป็นภาวะฉุกเฉินทางการแพทย์ที่ต้องได้รับการจัดการอย่างเร่งด่วน
เมื่อวิเคราะห์กลไกการเกิดภาวะ opioid toxicity จะพบว่า morphine และ fentanyl เป็น opioid agonists ที่ออกฤทธิ์จับกับ mu-opioid receptors ในระบบประสาทส่วนกลาง โดยเฉพาะที่ brainstem respiratory centers การจับรับนี้ทำให้เกิดการกดการหายใจซึ่งเป็นภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรงที่สุดของ opioid overdose
การจัดการที่เหมาะสมและเร่งด่วนที่สุดคือ A. ยานาโลโซน (Naloxone)
เหตุผลเชิงลึกทางการแพทย์ที่เลือกนาโลโซน:
1. กลไกการออกฤทธิ์ที่จำเพาะ:
นาโลโซนเป็น competitive opioid receptor antagonist
ออกฤทธิ์โดยการแย่งจับกับ mu-opioid receptors
ลบล้างฤทธิ์กดการหายใจของ morphine อย่างรวดเร็ว
เริ่มออกฤทธิ์ภายใน 2-3 นาทีเมื่อให้ทางหลอดเลือดดำ
2. ความสอดคล้องกับอาการทางคลินิก:
ผู้ป่วยมีอัตราการหายใจ 12 ครั้ง/นาที ซึ่งบ่งชี้ถึง respiratory depression
เกิดจาก morphine overdose ชัดเจน
ต้องการการแก้ไขอย่างเร่งด่วนเพื่อป้องกัน hypoxia
3. ขนาดและวิธีการให้ที่เหมาะสม:
เริ่มด้วยขนาด 0.4-2 mg ทางหลอดเลือดดำ
ให้ซ้ำทุก 2-3 นาทีจนกว่าอัตราการหายใจจะกลับมาปกติ
เนื่องจากผู้ป่วยเป็นมะเร็งและมีอาการปวด ควรให้ในขนาดที่เพียงพอเพื่อแก้ไข respiratory depression โดยไม่ลบล้างฤทธิ์ระงับปวดทั้งหมด
การพิจารณาตัวเลือกอื่นๆ:
B. สารน้ำเกลือทางหลอดเลือดดำ:
สำคัญสำหรับการรักษา stability
แต่ไม่แก้ไขสาเหตุหลักของ respiratory depression
C. ฟลูมาเซนิล:
เป็น benzodiazepine receptor antagonist
ใช้สำหรับ benzodiazepine overdose เท่านั้น
ไม่มีผลต่อ opioid receptors
D. สังเกตอาการ:
เป็นอันตรายเนื่องจากอาการอาจแย่ลงได้
อาจพัฒนาสู่ respiratory failure และ cardiac arrest
แนวทางการจัดการผู้ป่วยอย่างครบถ้วน:
ให้นาโลโซนทางหลอดเลือดดำทันที
ประเมินและรักษาทางเดินหายใจ พร้อมเตรียมอุปกรณ์ช่วยหายใจ
ให้ออกซิเจนความเข้มข้นสูง เพื่อป้องกัน hypoxia
ติดตามสัญญาณชีพ อย่างใกล้ชิดทุก 5-15 นาที
เตรียมการสำหรับการช่วยหายใจ หากอาการไม่ดีขึ้น
ข้อควรระวังพิเศษ:
เนื่องจากผู้ป่วยได้รับ morphine เกินขนาด 10 เท่า และมี fentanyl ในระบบอยู่แล้ว
ฤทธิ์ของนาโลโซนอาจสั้นกว่าฤทธิ์ของ morphine ดังนั้นต้องติดตามอาการอย่างต่อเนื่อง
ผู้ป่วยอาจมีอาการ withdrawal จาก opioid ได้
โดยสรุป การให้นาโลโซนเป็นการจัดการที่เหมาะสมที่สุด เนื่องจากเป็น antidote ที่จำเพาะสำหรับ opioid overdose และสามารถแก้ไขภาวะกดการหายใจได้อย่างมีประสิทธิภาพ รวดเร็ว และปลอดภัย เมื่อใช้อย่างถูกต้อง
A. ยานาโลโซน
B. สารน้ำเกลือทางหลอดเลือดดำ
C. ยาฟลูมาเซนิล
D. สังเกตอาการ
ตอบ A. ยานาโลโซน (Naloxone)
จากสถานการณ์ผู้ป่วยมะเร็งที่มีอาการปวดมาก ได้รับยา fentanyl แล้วยังปวดอยู่ ระหว่างการรับไว้รักษาในโรงพยาบาล แพทย์สั่งยา morphine แต่พยาบาลให้ยา morphine เกินขนาด 10 เท่าของที่สั่ง ทำให้ผู้ป่วยมีอัตราการหายใจเพียง 12 ครั้งต่อนาที ซึ่งจัดว่าช้ากว่าปกติและเป็นสัญญาณของภาวะ opioid toxicity ที่รุนแรง สถานการณ์นี้เป็นภาวะฉุกเฉินทางการแพทย์ที่ต้องได้รับการจัดการอย่างเร่งด่วน
เมื่อวิเคราะห์กลไกการเกิดภาวะ opioid toxicity จะพบว่า morphine และ fentanyl เป็น opioid agonists ที่ออกฤทธิ์จับกับ mu-opioid receptors ในระบบประสาทส่วนกลาง โดยเฉพาะที่ brainstem respiratory centers การจับรับนี้ทำให้เกิดการกดการหายใจซึ่งเป็นภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรงที่สุดของ opioid overdose
การจัดการที่เหมาะสมและเร่งด่วนที่สุดคือ A. ยานาโลโซน (Naloxone)
เหตุผลเชิงลึกทางการแพทย์ที่เลือกนาโลโซน:
1. กลไกการออกฤทธิ์ที่จำเพาะ:
นาโลโซนเป็น competitive opioid receptor antagonist
ออกฤทธิ์โดยการแย่งจับกับ mu-opioid receptors
ลบล้างฤทธิ์กดการหายใจของ morphine อย่างรวดเร็ว
เริ่มออกฤทธิ์ภายใน 2-3 นาทีเมื่อให้ทางหลอดเลือดดำ
2. ความสอดคล้องกับอาการทางคลินิก:
ผู้ป่วยมีอัตราการหายใจ 12 ครั้ง/นาที ซึ่งบ่งชี้ถึง respiratory depression
เกิดจาก morphine overdose ชัดเจน
ต้องการการแก้ไขอย่างเร่งด่วนเพื่อป้องกัน hypoxia
3. ขนาดและวิธีการให้ที่เหมาะสม:
เริ่มด้วยขนาด 0.4-2 mg ทางหลอดเลือดดำ
ให้ซ้ำทุก 2-3 นาทีจนกว่าอัตราการหายใจจะกลับมาปกติ
เนื่องจากผู้ป่วยเป็นมะเร็งและมีอาการปวด ควรให้ในขนาดที่เพียงพอเพื่อแก้ไข respiratory depression โดยไม่ลบล้างฤทธิ์ระงับปวดทั้งหมด
การพิจารณาตัวเลือกอื่นๆ:
B. สารน้ำเกลือทางหลอดเลือดดำ:
สำคัญสำหรับการรักษา stability
แต่ไม่แก้ไขสาเหตุหลักของ respiratory depression
C. ฟลูมาเซนิล:
เป็น benzodiazepine receptor antagonist
ใช้สำหรับ benzodiazepine overdose เท่านั้น
ไม่มีผลต่อ opioid receptors
D. สังเกตอาการ:
เป็นอันตรายเนื่องจากอาการอาจแย่ลงได้
อาจพัฒนาสู่ respiratory failure และ cardiac arrest
แนวทางการจัดการผู้ป่วยอย่างครบถ้วน:
ให้นาโลโซนทางหลอดเลือดดำทันที
ประเมินและรักษาทางเดินหายใจ พร้อมเตรียมอุปกรณ์ช่วยหายใจ
ให้ออกซิเจนความเข้มข้นสูง เพื่อป้องกัน hypoxia
ติดตามสัญญาณชีพ อย่างใกล้ชิดทุก 5-15 นาที
เตรียมการสำหรับการช่วยหายใจ หากอาการไม่ดีขึ้น
ข้อควรระวังพิเศษ:
เนื่องจากผู้ป่วยได้รับ morphine เกินขนาด 10 เท่า และมี fentanyl ในระบบอยู่แล้ว
ฤทธิ์ของนาโลโซนอาจสั้นกว่าฤทธิ์ของ morphine ดังนั้นต้องติดตามอาการอย่างต่อเนื่อง
ผู้ป่วยอาจมีอาการ withdrawal จาก opioid ได้
โดยสรุป การให้นาโลโซนเป็นการจัดการที่เหมาะสมที่สุด เนื่องจากเป็น antidote ที่จำเพาะสำหรับ opioid overdose และสามารถแก้ไขภาวะกดการหายใจได้อย่างมีประสิทธิภาพ รวดเร็ว และปลอดภัย เมื่อใช้อย่างถูกต้อง
